Пандемияның теріс әсерін миллионға жуық кәсіпкер сезінді.
2020 жыл еліміздің шағын және орта бизнесі үшін күрделі жыл болды: наурыз айынан бастап ШОБ оқшаулау және карантиндік шектеулер жағдайында жұмыс істеп жатыр. Пандемияның тікелей немесе жанама әсерін миллионға жуық кәсіпкер сезінді, деп хабарлады «Капитал.kz» тілшісіне «Атамекен» Ұлттық Кәсіпкерлер палатасының орталық аппаратында және өткен жылы еліміздің шағын және орта бизнесіне әсер еткен қандай оқиғалар болғанын еске салды.
Олардың негізгілері пандемияға қарсы тұру және дағдарысқа қарсы қолдау болды. 2020 жылдың қыркүйегінде Мемлекет басшысы өз Жолдауында ШОБ дамыту үшін маңызды орта мерзімді реформаларға бастамашылық етті. Біріншіден, бұл “таза парақтан” реттеу, өтпелі мемлекеттік саясатты қайта құру – ақша-несие, салық.
Қызмет көрсету, сауда, қоғамдық тамақтану, көлік, ойын-сауық салалары қатты зардап шекті. Кейбір іс-шараларға әлі де тыйым салынған немесе шектелген. “Атамекен” ҰКП бағалауы бойынша 1,3 млн кәсіпкердің 13 мың бизнес субъектісіне тыйым салынған, 500 мыңға жуығы шектеулермен жұмыс істейді.
Пандемия аз дәрежеде экономиканың нақты секторына – тауарлар өндірісіне әсер етті. Өңдеу өнеркәсібінде 3,3% – ға өсу байқалад.
Қарыздар бойынша қарызды кейінге қалдыру, жеңілдікпен несие беру
Қазақстанда төтенше жағдай режимі енгізілген сәттен бастап дағдарысқа қарсы шаралардың бірнеше түрі қабылданды. 2020 жылғы наурыздан маусымға дейін шағын және орта кәсіпорындар үшін несиелер мен салықтар бойынша төлемдерді кейінге қалдырды. Оларды 12 мың шағын және орта бизнес субъектілері алды. 2020 жылғы сәуірде 29 қызмет түрі еңбекақы төлеу қорынан 2020 жылғы 1 қазанға дейін, бюджеттен тыс төлемдер бойынша – 2020 жылдың соңына дейін аударымдардан босатылды. 2020 жылдың қыркүйегінде ЕТҚ-нан 2021 жылдың 1 қаңтарына дейін салықты алып тастау туралы шешім қабылданды.
Мемлекет ШОБ үшін жеңілдікті қаржыландыру ұсынады. «Бизнестің жол картасы -2025» бағдарламасының мүмкіндіктері кеңейтілді. Қазір кез-келген саладағы кәсіпкер 6% несие ала алады. Наурызда Ұлттық банктің айналым қаражатын сатып алуға 8% – бен несиелер беру жөніндегі жаңа бағдарламасы қабылданды, оған 800 млрд теңге бөлінді.
Сондай-ақ пандемия кезеңінде (тамызға дейін қоса алғанда) алынған ШОБ кредиттері бойынша субсидиялар беріледі, олар 6% – бен қайта қаржыландырылады. Дағдарысқа қарсы шаралар пандемияның теріс әсерін жоюға мүмкіндік берді деп сенімді ҰКП.
Ұлттық банктің жеңілдікпен несиелендіру бағдарламасы бойынша 5 мыңға жуық қарыз берілді, БЖК-2025 бойынша 2,5 мыңға жуық жоба субсидияланды. Салық жеңілдіктері 700 мыңнан астам кәсіпкерге әсер етті. 4,6 млн адам 42,5 мың теңге көлемінде әлеуметтік төлем алды, оның ішінде жеке кәсіпкерлер де, шағын және орта бизнес қызметкерлері де болды.
Салықтық жеңілдіктер
2020 жылдың 10 желтоқсанында Мемлекет басшысы Салық кодексіне түзетулерге қол қойды. Олар зардап шеккен салалардың ШОБ субъектілері үшін бөлшек салықтың жаңа арнайы салық режимін енгізуді көздейді. Осы режим бойынша ШОБ субъектілері айналымның 3% төлейтін болады және ҚҚС бойынша шектен асқан жағдайда да ҚҚС төлеуден босатылады. Бұл режим 2023 жылдың 1 қаңтарына дейін қолданылады.
Сондай-ақ, ҚҚС бойынша шекті 30 000 АЕК-тен 20 000 АЕК-ке дейін төмендету туралы шешім қабылданды. “Атамекен” ҰКП бастапқыда бұл нормаға қарсы шықты. Алайда, ол қабылданды және 2022 жылдың 1 қаңтарынан бастап күшіне енеді.
Сонымен қатар, егер мәміле сомасы 1 000 АЕК (2,9 млн теңге) асатын болса, ҚҚС төлемейтіндерге электрондық шот-фактураларды жазып беру талабы белгіленді. Бұл норма шағын бизнес үшін арнайы салық режимдерін қолданатын кәсіпкерлерге қатысты болмайды.
Шағын бизнес субъектілері көбейді
2020 жылдың басында Қазақстанда 1 325 мың ШОБ субъектісі, 2020 жылдың 1 желтоқсанына – 1 342 мың ШОБ субъектісі жұмыс істеді, яғни олардың саны артты, деп хабарлады Ұлттық палатада. Негізінен өсім шағын бизнес саласында байқалады. “Атамекенде” 2020 жылдың наурыз-қараша айларында жабылып қалған және ашылған субъектілердің статистикасын талдап, 19 мың заңды тұлғаның жабылғанын анықтады, бұл ретте 22 мыңға жуық жаңа заңды тұлғаның ашылғаны, 108 мың жеке кәсіпкердің жабылғаны, 125 мың жеке кәсіпкердің ашылғаны анықталды.
ШОБ үшін жағдай қиын болып қала береді деп санайды ҰКП. Көп нәрсе вакцинациялау мерзіміне және карантиндік шектеулерді алып тастауға байланысты, содан кейін іскерлік белсенділікті қалпына келтіру туралы айтуға болады. Осы уақытқа дейін бизнестің жұмысы үшін барынша жақсы жағдай жасау қажет. Өңірлерде карантиндік шектеулер енгізудің бірыңғай тәсілін енгізу, мүмкіндігінше жұмыс уақыты мен толықтығы бойынша шектеу шараларын жеңілдету қажет, деп есептейді Ұлттық палатада.
2021 жыл ішінде ШОБ қызметінің жаңа нормативтік-құқықтық базасы – «таза парақтан» реттеу әзірленетін болады. 1 шілдеге дейін Салық кодексіне салықтық әкімшілендіруді оңайлатуға және салықтар мен төлемдер санын барынша азайтуға бағытталған түзетулер қабылдануы мүмкін. Карантиндік шектеулердің жеңілдетілуіне қарай қызмет көрсету саласындағы іскерлік белсенділіктің қалпына келуін күтуге болады, деп түйіндеді «Атамекенде».
Источник: Kapital.kz
