Республиканың 7 қаласын қамтыған зерттеу нәтижелері ұсынылды
Қазақстандық микро, шағын және орта бизнес өкілдерінің 80% – дан астамы пандемияның олардың компанияларының қызметіне теріс әсерін атап өтті. Бұл туралы Fusionlab компаниясының Қазақстанның 7 қаласынан Нұр-Cұлтан, Алматы, Шымкент, Қарағанды, Атырау, Ақтөбе және Өскемен қалаларынан микро, шағын және орта бизнестің 350 өкілі арасында жүргізген зерттеуінде* айтылған. Зерттеу нәтижелерін Visa ұсынды, деп хабарлайды Kapital.kz іскерлік ақпарат орталығының тілшісі.
«Микро, шағын және орта бизнес дәстүрлі түрде кез-келген сәтті экономиканың негізі болып табылады, бірақ дәл осы сектор жаһандық коронавирустық пандемияға байланысты соққыға жығылды. Зерттеу нәтижелері бойынша кәсіпкерлердің 82%-ы Covid-19 бизнеске теріс әсерін атап өтті: кәсіпорындардың 69% кірістің төмендеуін, ал 23% олардың бизнесі толығымен тоқтағанын атап өтті», — деп көрсетеді зерттеу авторлары.
Пандемия қызметкерлермен еңбек қатынастарының форматына да әсер етті: кәсіпорындардың 50% – дан астамы қызметкерлердің бір бөлігін немесе барлығын жалақысы төленбейтін демалысқа жіберуге немесе жалақыны қысқартуға мәжбүр болды. Коронавирустың теріс әсерін сезінген респонденттердің көпшілігі тұтынушыларының тұтынуы мен іскерлік белсенділігінің төмендеуіне, жеткізілімдердің уақтылы немесе тоқтатылуына, сауда орындарының жабылуына және қызметкерлердің қозғалысына шектеулерге байланысты тапсырыс/сату көлемінің төмендеуіне тап болды.
Мұндай өзгерістер қазақстандық микро, шағын және орта бизнестен клиенттерді және олармен бірге бизнесті жоғалтпау жаңа талаптарға тез бейімделуді талап етті. Біреу бизнесті онлайн режимінде аудару және стандартты операцияларды цифрландыру мәселесін жедел шешуге мәжбүр болды, ал біреу сатып алушылардың тұтынушылық мінез-құлқындағы өзгерістерге жауап бере отырып, қолданыстағы цифрлық мүмкіндіктерді кеңейтіп, жаңа құралдарды енгізуі керек болды. Тек офлайн ортада қалғандар азшылық — сауалнамаға қатысқандардың тек 37% олардың бизнесі әлі де интернетте жоқ деп мәлімдеді. Ал Қазақстандық кәсіпкерлердің 63% онлайн мүмкіндіктерді белсенді пайдаланады және өз сайты немесе әлеуметтік желілерде аккаунты бар немесе желіде қызметтер мен тауарларды жарнамалайды.
Тауарларды сату арналарына келетін болсақ, цифрлық құралдардың белсенді дамуы байқалады — бүгінгі таңда кәсіпорындардың 42% онлайн және офлайн сату нүктелері бар, ал 18% өнімдерді тек Интернетте сатады.
Айта кету керек, қолма-қол ақшасыз төлемдерді қабылдау үшін шешімдердің енуі -кәсіпкерлердің 67% сатып алушыларға қолма-қол ақшамен тең дәрежеде қолма-қол ақшасыз нысанда төлем жасауға мүмкіндік береді, ал 8% төлемдерді тек қолма-қол ақшасыз форматта қабылдайды. Бұл ретте төлемді тек қолма-қол ақшамен қабылдайтын респонденттердің үштен бірі, егер олар сандық төлемдерді қабылдаса, олардың бизнесіне тәуекел аз болар деп келіседі.
Болашақ туралы айтқанда, кәсіпкерлердің көпшілігі (65%) келесі 12 айда Қазақстанда бизнес жүргізу қиынға соғады деп санайды. Мемлекеттік қолдауға, белсенді диджитализацияға және жаңа жағдайларға жылдам бейімделуге қарамастан, қазақстандық микро, шағын және орта бизнеске, оның ішінде қаржылық көмек (төмен мөлшерлемемен кредит алу мүмкіндігі), міндетті төлемдерді кейінге қалдыру және ақпараттық қолдау тетіктері арқылы қосымша қолдау қажет.
Зерттеуде пандемияның бизнеске әсер ету деңгейі, келесі жылға арналған даму жоспарлары және кәсіпкерлердің жаңа дағдыларды игеруге деген қызығушылығы сияқты аспектілер қарастырылды.
* Visa тапсырысымен Fusionlab компаниясы бизнес өкілдерінің арасында жүргізген зерттеу, 2020 жылғы шілде-тамыз.
